تولیت آستان قدس رضوی مقامی است که سرپرستی حرم امام رضا و موقوفات علی بن موسی الرضا، امام هشتم شیعیان ۱۲ دوازده‌امامی، را بر عهده دارد. سرپرستی و اداره این بارگاه در آغاز به عهده افرادی بود که به آنها نقیب گفته می‌شد و از میان علویان ناحیه طوس انتخاب می‌شدند که علاوه بر منصب نقابت، منصب کلیدداری حرم را نیز بر عهده داشتند.

منصب تولیت از آغاز دوران صفوی و رسمی شدن مذهب شیعه در ایران اهمیت ویژه یافت. تولیت آستان قدس رضوی همگام با روی کار آمدن حکومت صفوی، رسمی شدن مذهب تشیع و بیرون راندن ازبکان از مشهد و خراسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد؛ و خصوصاً با رواج سنت وقف در این دوره، زمین‌های زیادی وقف آرامگاه علی بن موسی الرضا گردید که برای اداره این املاک منصبی به نام تولیت به وجود آمد.

وضعیت تولیت و سیستم اداری آستان قدس در دوره پهلوی تحولات فراوانی یافت. در این دوران عنوان نایب‌التولیه جایگزین متولی‌باشی شد که در دوران قاجار رایج بود. متولیان در دوره‌های پادشاهی ایران توسط شاه منصوب می‌شدند اما پس از انقلاب ۱۳۵۷ و روی کار آمدن جمهوری اسلامی در ایران، انتصاب این منصب به دست ولی فقیه افتاد. در دوره جمهوری اسلامی به لحاظ ساختار اداری و تشکیلاتی نیز دارالتولیه آستان قدس به سازمانی گسترده و پویا تبدیل شد.